TEHERAN Në katër elementë
Udhëtimi për në Teheran nga Edoardo Ferrari
Kthyer kohët e fundit nga Tehran, pas gjashtë javësh qëndrimi, më vjen në mendje vizita ime e parë në këtë qytet. Mbaj mend një ditë në veçanti, ndërsa isha duke ecur pesë vjet më parë përgjatë Valiasr, një arterie shumë e gjatë që kalon metropolin nga veriu në jug. Gjatë udhëtimit tim të parë në Teheran, unë hasa në një ndërtesë që më goditi me hyrjen e saj të hyrjes dhe portën e gjelbër të gjatë, duke ecur midis rreshtave të pemëve që kalonin anët e rrugës drejt tregut Tajrish. Hyrja, e vendosur nga rruga, të çonte në institut Dehkhoda. Instituti, i cili merr emrin e saj nga themeluesi i saj, është një qendër me rëndësi maksimale për studimin e Gjuha persiane. Me atë rast, pa e ditur arsyen, kisha ndjesinë se do të kthehesha atje një ditë, e cila papritur u shfaq përsëri pesë vjet më vonë.
Të kthehesh në Iran për të filluar të mësosh Farsi krijon një këndvështrim tjetër mbi tokën në të cilën ke kaluar, ose mbase më mirë, të jetosh, gjashtë javë. Gjashtë javë a Teheran ato kërkojnë udhëtime të panumërta me makinë nga një zonë në tjetrën në qytet, shumë orë në trafik, të palëvizshëm ose në lëvizje. Pas disa ditësh, nëse nuk dëshiron, je sikur thithesh në rrugë dhe ritmin e tyre. Shumë nga kujtimet e këtij udhëtimi janë të lidhura me këto orë që i kalova ulur në makinë, kur nuk munda ose nuk doja të bisedoja me shoferët ose njerëzit e tjerë që ndanin udhëtimin me mua. Në momente të shkurtra përgjumjeje, u shfaqën ëndrrat e venitura nga të cilat papritmas do të zgjohesha, e ndërprerë nga ëndrrat e tjera të ditës ose kujtimet e reja. Dhe pikërisht me disa nga këto imazhe do të doja të përshkruaja udhëtimin tim Tehran : katër pikë, të katër elementët, sikur të ishin koordinatat e një udhëtimi të brendshëm, i cili është distiluar në pika të vogla, intensive, të cilat çojnë përsëri në këtë qytet.
- Tokë -
Nga një Tehran bërë nga toka mund të imagjinoni vetëm një kujtim të largët të më shumë se një shekulli më parë. Isshtë duke lëvizur nëpër rrugët e pjerrëta në veri të qytetit që ju ende mund të shihni copëza muresh të papërpunuara të tokës të mbuluara me fletë metalike. Asfalti ka gllabëruar pothuajse çdo cep të metropolit, të shqyer në disa vende, ku rriten pemët. Akoma në veri të qytetit, mund të përpiqesh të dëgjosh zhurmën e ngadaltë të tokës që është bërë një mal. Ju mund ta imagjinoni shtytjen nga poshtë që ka ngritur këto vargmale dhe të ndjeheni që toka del në shesh, ndërsa qyteti në zgjerim mbulon gjithçka tjetër. Dhe është ndërsa lëroni nëpër tokë përmes një nënkalimi që ju keni perceptimin e pranisë së saj: tokën e varrosur, tokën e gërmuar, tokën e heshtur. Ndërsa pres, duke parë nga dritarja e makinës baltën mes pemëve, imagjinoj skulpturat e panumërta që mund të modeloheshin në këto hapësira të vogla midis rrugëve.
- Uji -
Papritmas, në vjeshtë, qielli le të bjerë shiu që duket se nxjerr gjelbërimin e bimëve, të cilat, deri para pak çastesh, dukeshin gri nga rrugët. Duke parë veriun mund të shihni malet e Alborzit të mbuluara me dëborë të bardhë. Isshtë një lehtësim për sytë që të vendosen nga lindja në perëndim të diellit në majat e bardha përtej mijëra ndërtesave në horizont. Uji rrjedh nëpër rrugët e qytetit duke përmbytur kanalet në anët e makinave. Ajo mbështjell pemët për të shuar etjen e tyre dhe nxiton nëpër rrugët e thepisura të Teheranit. Whenshtë kur dielli shkëlqen përsëri që shiu i rënë përsëri në qiell, duke avulluar shpejt. Malet ende shkëlqejnë në dritën e diellit ndërsa kalimtarët shijojnë disa momente kur gjithçka duket se është ende e lagur.
Buzëqesh në mesin e njerëzve.
- Zjarri -
Brenda një makine radioja kumbon: lajmet, reklamat dhe zërat e ndërprerë nga hapja e një dere që hapet gjerë në botën e jashtme, kaotike, për disa çaste. Shënimet e një setari vijnë papritur nga altoparlantët e makinës, të përziera me zhurmën e rrugës. Tingulli i tyre rritet me shpejtësi, njëra pas tjetrës, ritmi rritet. Këto shënime më çojnë diku tjetër pasi shenjat e dyqanit dhe jeta e kalimtarëve lëvizin si gishtat e një lojtari nga makina. Një zjarr është ndezur brenda meje dhe është sikur diçka e panjohur vjen në jetë, në mënyrë të pashpjegueshme: është si të udhëtosh në telat e instrumentit para dhe prapa; është si të ndjeni gishtat në zjarr. Unë jam gjithmonë ulur në makinë, por nuk e ndiej më ajrin e ftohtë që hyn nga dritarja e ulur. Zëri i notave më në fund më ka dhënë përsëri ngrohtësi në një ditë të ftohtë vjeshte.
- Ajri -
Ajri i ngarkuar me gaz me djegie nuk mund të harrohet askund. Duke lënë trafikun, shqisat ende ngatërrohen nga aroma e benzinës. Zhurma e makinave nuk lë pothuajse asnjë pushim. Ne ndiejmë nevojën për të notuar në të gjitha këto, duke lënë gjithçka shumë poshtë nesh, për tu ndjerë më të lehtë. Atshtë në fund të udhëtimit për në Teheran, jashtë çdo makine, brenda mureve të shtëpisë ose në një kafene të vogël të fshehur, që pesha e ajrit mund të zhduket. Mbi një filxhan çaj, gjithçka shpërndahet me magji. Një lule e vogël rozë lëviz ngadalë mbi lëngun e nxehtë. Ajri bëhet i lehtë. Kujtimet të çojnë në kopshtet aromatike të shkretëtirës, në ato momente të shkurtra kur mund të nuhasësh peisazhet shterpë pas shiut. Parfume të harruara në rrugët e qytetit. Një aluzion i lehtë na largon nga qyteti, edhe një herë, mendimet tona. Një syth i vogël rozë në çaj: gol mohammadi, nuk është thjesht një lule, por një shpresë kur ajri duket i lodhur.